Abiy Ahmed wuxuu ugu hambalyeeyay Itoobiya guushii Karamara ee ka soo hoysay Soomaaliya cadow
Raiisel wasaaraha Ethiopia, Abiy Ahmed, Khamiista, ayaa si diiran u bogaadiyay waxa uu ugu yeeray guuldaradii soo laabatay ee ku soo duulay Soomaaliya ee ay dadkiisu ku qaadeen 1977.
Qoraal lagu xusayo waxa ay Itoobiya u taqaanno guushii Karamara oo xustay dhamaadka qabsashadii ciidammada Soomaaliya ee qaybo badan oo ka mid ah dalka Itoobiya 43 sano ka hor, ayuu ra’iisul wasaaruhu xasuustaa sida dadkiisu u dhegeysteen baaqii ‘dhulkii hooyo’ ee wax ka qabashada dhabar jab weyn ku ah. Col.
Siyaad Barre wuxuu sameeyey male-awaal aad u weyn isagoo ku fikiraya inuu qabsan karo Itoobiya, oo uu inaga adkaado oo aan ka baxno. Waxay ahayd qalad badan oo isaga ka horreeyay, isaguna, waana qoomameeyay, “ayuu ku yiri qoraal uu ku soo qoray boggiisa Facebook ee afka Amxaarada.
Itoobiyaanku diyaar uma ahayn isku daygii lama filaanka ahaa, ee cadowga ku kacay. Kuwa soo duulay, ayuu yidhi, taasina waxay keentay inay qabsadaan dhul ballaaran oo Itoobiyaan ah iyagoon la kulmin wax iska caabin badan.
Wuxuu yidhi “Itoobiyaanku waalaga ilaalinayaa sidii ‘ido’,” ayuu yidhi.
Isaga oo si dhaqso leh u abaabulaya kheyraadkiisa isla markaana abaabulaya waddaninimada Itoobiya, Madaxweynihii markaas Mengistu Haille Mariam, wuxuu abaabulay tababbar degdeg ah oo loogu talagalay dad badan oo mutadawiciin ah kuwaas oo si toos ah uga soo kicitimay halista ku soo fool leh, ayuu dib u xusuusiyay Premier League.
“Tababar yar, Itoobiyaanku waxay ku qaylinayeen ‘yeedhitaanka hooyada’ – waddanka hooyo wuxuu u ooyaayaa difaac ka dhan ah cadowga,” ayuu yidhi. Wuxuu intaa ku daray, in duulayaashu ay dareemeen cadhada iyo cadowga geesiyaasha Ethiopia ee u diyaar garoobay inay doorkasta ka qaataan oo ay naftooda u huraan difaaca dalkooda hooyo,
“Muddo yar gudahooda, kaliya maahan in lagu jabiyey duullaankii Soomaaliya laakiin waxaa dib loo soo celiyay sharaftii dhuleed, madaxbanaanidii iyo qadarinta umadda,” ayuu yidhi.
Cadawgu wuxuu yidhi waa marin habaabin karaa qaabka nabada ee itoobiyaanka.
Wuxuu dhahay si qaldan, libaaxa ayaa ciyey, qofka dhabta ah ee Itoobiya wuxuu u kacaa ammaanta, “ayuu yidhi
Raiisel Wasaaraha, xitaa hal mar, wuu ku guuldareystay inuu xasuusto in guulaha la gaaro kaliya ay la yimaadeen caawinaad ballaaran, xagga farsamada ah xagga heerarka taageerada cirka iyo dhulka Cuba ee ka soo horjeedda hoggaanka shuuciga ee Soviet Union.
Raiisel wasaare Abiy Ahmed wuxuu sameeyay hadaladaas (si fasiraad ah loosoo agaasimay oo laga soo abaabulay asalkii), waqti uu Madaxweynaha Dowlada Faderaalka ee Villa Soomaaliya uu ku raacay sidii mid lumay, cusub oo laqarxinayo wicitaan walbo, wicitaan iyo wicitaan kasocda Addis Addis Ababa iyada oo aan su’aal la weydiin.
Bayaanka, inbadan, uma aysan noqonin wax caqabad ku ah Muqdishu, laga yaabee in nooc kale oo fariin ah loogu diro Muqdisho waqtiga xiriirka uu la leeyahay Kenya uu waliba hoos u sii dhacayo.
Abiy Ahmed ayaa dhawaan la guddoonsiiyay abaalmarinta Nabadda ee Nobel inkasta oo ay sii degeen hoggaamiyeyaal badan oo adduunka ah. Dib-u-soo-nooleynta iyo dabka ku shidida colaadaha duqeynta ah ee uu gobolku sameyn karo iyada oo aan la keenin marag furnaanshaha codka digniinta ah ee abaalmarinta, goobjoogayaasha ayaa tilmaamay.
Qoraalka ayaa sidoo kale imanaya xilli dad badani iloobeen in Ogaadeeniya iyo Haud iyo Reserve Area ee bariga Ethiopia, looguna deeqay Emperor Menelik sanadkii 1897, laakiin ugu dambayntii uu u saxeexay Ingriiska 1952, waxay sameeyeen hal qayb oo xiddigta cad ee shanta gees leh. Calanka Soomaaliya – wali waa. Duullaankii General Barre ayaa ujeedadiisu ahayd in laga xoreeyo ‘Galbeedka Soomaaliya’ – sidii meelahaas loogu yeeri jiray – laga soo bilaabo degganaha Itoobiya ‘.
Afarta qodob ee kale waxay meteleen Talyaaniyiin Soomaali ah, British Somaliland Protectorate (Somaliland oo maanta ah), Waqooyiga Frontier ee Kenya iyo Jabuuti kuwaas oo si wada jir ah u dhisi doona Jamhuuriyadda Soomaaliya. Midkii ugu horreeyay ee ku soo biirey kuna midoobey qorshe aan qorsheysaneyn, oo si sharci ah aan loo soo koobi karin iyada oo la filaayo inta soo hartay oo ku dhammaatay mid isku dayaya in uu qabsado kan kale, xasuuq, silcinno aan loo meel dayin, iyo khasaare aan lagaran karin oo ka dhigeysa sumcad madow oo aan la arki karin weligiisba kalsoonida Soomaalida.
