Soomaaliya waxay ubaahantahay inay maal gashato umulisooyinka hada ka badan sidii hore
Sanadka 2020 waxaa lagu dhawaaqay Qaramada Midoobay iyadoo ah sanadka kalkaalisada iyo umulisooyinka iyo sheekooyinka geesiyaal iyo umulisooyin aad u fiican oo la soo bandhigay sanadka oo dhan. Shalay, 5tii Maajo, ayaa dunidu u dabbaaldegtay Maalinta Caalamiga ah ee Umulisooyinka oo lagu sharfayo hawsha badbaadinta nolosha ee umulisooyinka meel kasta. Nolosha umulisooyinka Soomaaliya waa shaqo 24/7 ah oo ay weheliso shucuur kaladuwan oo u dhaxaysa dhiirranaan iyo daal. Maalmaha qaar uurka wuxuu ku dhammaadaa dhalashada caadiga ah, iyo cunug caafimaad qaba iyo dhoola cadeynta wejiga hooyadeed waxay umulisada dareemeysaa guul. Markay hooyadu iyo xubnaha qoyskeeduba u mahadceliyaan, waxay dareemayaan inay si qoto dheer ugu dhex jiraan gudaha. Waalidiinta qaarkood waxay xitaa soo jeedin karaan in la magacaabo magaca gabadha dhalashada kadib umulisada oo rajeynaysa in qofka dhasha ah ay ka amaahan karto naxariis yar iyo shaqo adag umulisada. Umulisadu waxay si xamaasad leh u wadaagaysaa macluumaad muhiim ah hooyada; Waxay dhiirigelisaa bilowga hore ee naas nuujinta, baahida loo qabo in si gaar ah loo naasnuujiyo lixda bilood ee ugu horreysa nolosha ilmaha, ahmiyada ay leedahay joogitaanka rugta caafimaad ee joogtada ah ee la socodka koritaanka iyo tallaalka. Sidoo kale, hooyadu waxay heshaa macluumaad laxiriira kala-saarida dhalmada, xaadiritaanka xarunta dhalmada, iyo qaadashada qaab nololeed caafimaad leh.
Maalmaha kale way adagyihiin; umulisadu waxay ku heshaa xaalad ay haweeneydu ku haysato dhibaato aad u daran oo xirfadlayaal caafimaad oo aad u tiro yar ayaa umulisadda ag jooga si ay gacan uga siiso gacan qabasho. Mararka qaarkood, waxyaabaha lagama maarmaanka ah ee loo baahan yahay si loo badbaadiyo nolosha hooyada iyo dhallaanka ayaa laga yaabaa inaanay gacantooda la gelin.
Waxay isla markaaba bilawday howgallo taxane ah oo ay ka mid tahay furitaanka marinka qalliinka, gelinta faleebo si looga hortago shoog soo dhow iyo in lagu wargaliyo darawalka ambalaasta inay suuragal tahay in loo diro isbitaal. Mararka qaarkood sheekadu waxay ku dhamaanaysaa farxad iyo reyn reyn halka marar kale, ma ahan. Umulisooyin badan ayaa shaqeeya xaalado adag awgood nabadgelyo-xumo, maqnaanshaha nidaamyo tixraac, oo la tartamaya dhakhaatiirta dhalmada caadiga ah. Waqtiyada qaarkood, ma jiraan mushaarooyin joogto ah oo meesha jooga iyo waxa kaliya ee umulisooyinku leeyihiin waa inay gacan ka geystaan joojinta musiibada cimriga dheer ee qoyska ama qoysaska ka tirsan beeldeeda.
Soomaaliya waxay leedahay mid ka mid ah tilmaamayaasha caafimaad ee ugu xumaa adduunka ka dib labaatan sano oo colaado ah oo ay isku murginayeen musiibooyinka dabiiciga ah iyo cudurrada dillaaca. Nidaamka caafimaadka ee Soomaaliya waa mid aad u hooseeya, oo inta badan ku tiirsan khidmadaha adeegsadaha iyo tabarucaadka caalamiga ah.
Uurka Hooyooyinka (MMR) wuxuu matalaa halista dhimashada ee laxiriirta uur kasta (halista uurka) waana astaamo muhiim u ah korjoogteynta Yoolalka Horumarka Jiritaanka (SDGs). Adduunku wuxuu leeyahay bartilmaameed caalami ah oo ka yar 70 dhimashada hooyada midkiiba 100,000 oo dhalasho iyo dhammaan waddammada waa inay lahaadaan wax ka yar 140 dhimashada hooyada 100,000 oo dhalashada nool marka la gaaro 2030 (Haween kasta ilmo kasta, 2015). Sanadkii 2017 oo kali ah, 295,000 oo haween ah ayaa u dhintey sabab la xiriirta uureysi la xiriirta adduunka oo dhan…
