Cudurka faafa ee Ebola wuxuu culeys ku saarayaa xarumaha caafimaadka ee Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Kongo (DRC). Caruurta ka yar da’da shan sano, ilaa usbuuc ka hor, waxaa jiray ilaa 750 cudurka qaba (celcelis ahaan 31% halka boqolkiiba cudurradii hore ee faafa ay ahaayeen 20%).
Marixie Mercado, af hayeenka UNICEF ee Palais des Nations ee magaalada Geneva, ayaa hawlo u aaday Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ee Koongo, oo si sax ah u aaday Kivu Nord iyo Ituri, labada gobol ee uu ku dhuftay Ebola, iyo Goma, Beni, Butembo iyo Bunia. Waa tan waxa u sheegayaa.
Sababtoo ah carruurtu waa kuwa ugu saameynta badan. Sida aan soo sheegnay, warbixinta Mercado, oo la cusbooneysiiyay 7da Luulyo, ayaa tirisay 750 kiis oo ebola ka diiwaan gashan carruurta. 40% iyaga ayaa ka yar shan sano jir. Waxa hadda dhacaya ayaa ah in carruurtan jiran, ayaguna, ay ku fidiyaan dumarka kuwaas oo, dadka waaweyn, ay ka yihiin 57% kiisaska. “Marka loo eego xogtii ugu dambeysay ee aan haysto – waxay sharraxaysaa Marixie Mercado – heerka dhimashada cudurka ee carruurta ka yar 5 sano waa 77%, marka la barbar dhigo 67% da ‘kasta oo da’ ah. Ka hortagga infekshinka carruurta dhexdooda waa inay ahaadaan xudunta jawaabta Ebola “.
Waxaa loo baahan yahay daryeel gaar ah. Baahiyaha gaarka ah ee nafsiyeed iyo bulsheed ee ubadka jiran waa in sidoo kale tixgalinta la siiyaa: qaar waa agoomo cudurka, qaarna waa kala tagaa, inta badan si kadis ah oo arxan daro ah, waalidkood. Daawooyinka isku midka ah waa inay lahaadaan qadar kala duwan, zinc si loogu daweeyo shuban iyo daweynta ku dul-nooleyaasha xiidmaha. Caruurtii hore nafaqo daradu haysay, oo qaar badan oo ka mid ah Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Kongo, waxay u baahan yihiin daawo leh cunno gaar ah oo loogu talagalay carruurta, ayuu yidhi afhayeenka.
akoorka. Waa waji aan miisaankiisu yarayn. Ilmaha jiran waa in la aqbalaa, la qadariyo oo la jeclaadaa qoysaskooda iyo bulshada. Waxay u baahan yihiin caawimaad si ay ula tacaalaan dhibaatooyinka xun ee dhaleecaynta iyo takoorida ee la socota Ebola, laakiin sidoo kale inay bixiyaan ajuurada dugsiga iyo agabyada kale si ay ugu noqdaan dugsiga, oo ah qodobka aasaasiga ah ee wanaaggooda guud.
Si looga gudbo murugada. Unicef waxay la shaqeysaa dhakhaatiirta cilmu-nafsiga ka hor, inta lagu guda jiro iyo ka dib daaweynta si loo sharxo nidaamka loona taageero iyaga tallaabo kasta. Koox nafaqo-yaqaanno ayaa sidoo kale ku sugan garoonka si ay u bixiyaan gargaar gaar ah. Sidan ayey Unicef siineysaa “cunug kasta oo aan ognahay inuu ka soocay waalidkiis ama uga tagay agoon sabab la xiriirta daaweyn u heellan xarumaha tas-hiilaadka si gaar ah loogu sameeyay carruurta u dhow xarumaha daaweynta Ebola,” ayay tiri Marixie Mercado.
Shaqaalaha ka badbaaday Ebola. Si loo yareeyo dhaawacyada kala go’ida, xarumaha UNICEF ayaa ka badbaaday shaqaalaha Ebola, kuwaas oo hadda ka hortagga cudurka u leh oo istaagi kara carruurtooda oo u kaxeeya waalidkood xarumaha daaweynta. Marixie Mercado waxay soo gabagabeeysay: “Waa markii ugu horreeysay oo jawaab laga helo cudurka Ebola uu ka mid noqdo kaalmada noocan ah. Bukaanka ka jawaabaya dawaynta ayaa si isa soo taraysa u aqoonsanaya in tani door muhiim ah ka ciyaarayso caafimaadka guud ee bukaanka.
