Ismariwaagii Labaatan Sano Dhinaca ka soo horjeeda ee qaaradda, Soomaaliya, fadhiidnimada iyo is-mari-waaga ayaa ahaa ereyada isha lagu hayo dadaallada militari ee Mareykanka.
“Argagixisada xiriirka la leh Al Qaacida iyo kooxaha argagixisada wadaniga ah ayaa weli ku sugan gobolkan,” sarkaal sare oo ka tirsan Pentagon-ka ayaa sheegay 2002. “Argagixisadani, dabcan, waxay halis gelin doonaan shaqaalaha iyo xarumaha Maraykanka.” Laakin markii lagu cadaadiyay hanjabaad dhab ah oo faafisa, sarkaalku wuxuu qirtay in xitaa Islaamiyiinta ugu xagjirka ah “runtii aysan ku lug yeelan falal argagixisanimo meel ka baxsan Soomaaliya.” Iyadoo ay taasi jirto, ciidamada hawlgallada gaarka ah ee Maraykanka ayaa loo diray halkaas 2002, waxaana ku xigay gargaar milatari, lataliyayaal, tababarayaal, iyo qandaraaslayaal gaar ah.
In ka badan 20 sano ka dib, ciidamada Mareykanka ayaa weli Soomaaliya ka wada howlgallada ka dhanka ah argagixisada, gaar ahaan kuwa ka dhanka ah kooxda xagjirka ah ee Al-Shabaab. Si taas loo gaaro, Washington waxay bixisay balaayiin doollar oo gargaar ah oo loogu talagalay la-dagaallanka argagixisada, sida lagu sheegay warbixin dhawaan uu soo saaray Mashruuca Kharashka Dagaalka. Maraykanka ayaa sidoo kale halkaasi ka fuliyay in ka badan 280 weerar oo cirka ah iyo weerarro Kumaandoos ah, halka CIA-da iyo hawl-wadeennada gaarka ah ay dhiseen ciidamo maxalli ah oo si hoose u shaqeeya.
Tan iyo markii uu xafiiska la wareegay madaxweyne Joe Biden bishii Janaayo 2021, Mareykanka wuxuu Soomaaliya ka fuliyay 31 duqeymo oo dhanka cirka ah, waana lix jeer tiradii la fuliyay xilligii ugu horeysay ee Madaxweyne Obama, inkastoo uu aad uga yar yahay rikoorkii ugu sarreeyay ee uu dhigay madaxweyne Trump, oo maamulkiisu uu qaaday 208 weerar 2017 ilaa 2021.
Dagaalka Mareykanka ee Soomaaliya ka socda oo aan la shaacin ayaa muddo dheer socday, wuxuuna noqday horseedka rabshadaha dalkaas, marka loo eego qarashka dagaalka. “Maraykanku si fudud ugama qayb qaadanayo iskahorimaadka Soomaaliya, balse, waxa uu noqday mid udub-dhexaad u ah sii socoshada colaadda Soomaaliya ee lama huraanka ah,” sidaa waxa yidhi : Jaamacadda. “U.S. siyaasadaha la dagaalanka argagixisanimada ayaa ah,” ayay qortay, “in la hubiyo in isku dhacu uu sii socdo.”
Xuddunta Argagaxisada Caalamiga ah
“Taageeridda horumarinta ciidamada xirfadlayaasha ah iyo kuwa kartida leh waxay gacan ka geysaneysaa kordhinta amniga iyo xasilloonida Afrika,” ayuu yiri General William Ward, oo ah madaxa ugu horreeya ee Taliska Mareykanka ee Afrika (AFRICOM) – dallada kormeeraya dadaallada milatari ee Mareykanka ee qaaradda – 2010, ka hor. waxa hoos loogu dhigay safarro iyo kharashaadyo. Saadaasha uu ku sheegay “amniga iyo xasiloonida oo kordhay” dabcan, weligood ma dhicin.
Halka kororka 75,000% ee weerarrada argagixisanimada iyo 42,500% ee dhimashada ay kordheen labaatankii sano ee la soo dhaafay aysan waxba ka yarayn wax lala yaabo, kororkii u dambeeyay ma ahan wax khasaare ah oo ka yar. “Boqolkiiba 50 sare u kaca dhimashada kooxaha Islaamiyiinta ah ee Sahel iyo Soomaaliya sanadkii la soo dhaafay ayaa dhaaftay heerkii hore ee 2015,” sida lagu sheegay warbixin bishii Luulyo ee Xarunta Afrika ee Daraasaadka Istaraatiijiyada, machad cilmi baaris ah oo Waaxda Difaaca ah. “Afrika waxa ay la kulantay koror ku dhawaad afar laab ah dhacdooyinka rabshadaha wata ee la soo sheegay ee lala xiriirinayo kooxaha islaamiyiinta ah tobankii sano ee la soo dhaafay…
Laba iyo labaatan sano ka hor, George W. Bush wuxuu ku dhawaaqay bilawga dagaalka caalamiga ah ee argagixisada. “Taalibaan waa inay wax ka qabataa oo ay si degdeg ah wax uga qabataa,” ayuu ku adkaystay. “Waxay u gacan gelin doonaan argagixisada, ama waxay la qaybsan doonaan masiirkooda.” Maanta, dabcan, Taalibaan ayaa ugu sarreeya Afgaanistaan, al-Qaacida weligeed lama joojin “lagana adkaan,” iyo kooxo kale oo argaggixiso ayaa ku faafay Afrika (iyo meelo kale). Sida kaliya ee ” looga adkaan karo argagixisada,” Bush wuxuu ku adkaystay, inay ahayd “in la tirtiro oo la burburiyo meesha ay ka baxdo.” Haddana way kortay, wayna fiday, waxaana soo baxay kooxo cusub oo mintidiin ah.
Bush waxa uu ka digay in argagixisadu ay naqshado ka leeyihiin “gobollada waaweyn” ee Afrika, laakiin ay “ku kalsoon yihiin guulaha soo socda,” isaga oo u xaqiijiyey dadka Maraykanka ah “kuma daali doono, ma lici doono, mana fashilmi doono.” Waddan ka dib waddan qaaraddaas ku yaal, Maraykanku, runtii, wuu lumay, guul-darradiisiina waxaa bixisay Afrikaanka caadiga ah ee la dilay, la dhaawacay, oo ay barakiciyeen kooxihii argagixsada ahaa ee Bush uu ballan-qaaday inuu “ka adkaan doono.” Horraantii sanadkan, General Michael Langley, oo ah taliyaha AFRICOM ee hadda, ayaa soo jeediyay waxa noqon kara xukunka kama dambaysta ah ee dagaalladii abid America ee qaaraddaas. “Afrika,” ayuu ku dhawaaqay, “hadda waa xudunta u ah argagixisada caalamiga ah.”
Raac TomDispatch on Twitter oo nagu soo biir Facebook. Fiiri Buugaagta Dirista ee cusub, Buuga cusub ee John Feffer ee dystopian, Songlands (ka ugu dambeeya ee taxanaheedii Splinterlands), Riwaayadii Beverly Gologorsky ee Jidhka kastaa Sheeko ayuu leeyahay, iyo Tom Engelhardt’s A Nation Unmade by War, iyo sidoo kale Alfred McCoy ee Hooska Qarnigii Mareykanka: Kor u kaca iyo hoos u dhaca Awoodda Caalamiga ah ee Mareykanka, John Dower’s Qarnigii Rabshadaha badnaa ee Mareykanka: Dagaal iyo Argagixiso Ilaa Dagaalkii Labaad ee Adduunka, iyo Ann Jones’s Waxay ahaayeen Askar: Sida Dhaawaca uga soo Laabtay Dagaalladii Mareykanka: Sheekada Aan La sheegin.
Waxaa qoray Nick Turse
Nick Turse waa maamulaha tifaftiraha TomDispatch iyo saaxiibka Xarunta Warbaahinta Nooca. Isagu waa qoraaga ugu dambeeyay ee Waqtiga soo socda waxay u iman doonaan inay tiriyaan dadka dhintay: Dagaalka iyo badbaadada Koonfurta Suudaan iyo kan ugu iibinta badan dil kasta oo dhaqaaqa.
