Nin u dhashay dalka Canada oo lagu xiray dalka Itoobiya muddo 11 sano ah ayaa ku baaqay in baaritaan lagu sameeyo xukunka xukuumadda federaalka ee kiiskiisa, oo bilaabay markii uu ka soo cararay dagaalkii sokeeye ee Soomaaliya 2006-dii, wuxuuna ku dhamaaday wakhti dheer oo uu ku soo noqday Canada .
Bashir Makhtal wuxuu ku baaqay in baaritaan lagu sameeyo Baarlamaanka Hill Talaadadii, markii uu ka hadlayay sida uu u daboolay sanado badan oo xabsi ah iyo xadgudub ah intii lagu jiray xabsi ku yaala Itoobiya, halkaas oo lagu helay dambi argagixisnimo oo lagu xukumay xabsi sannadkii 2009.
Makhtal wuxuu mar walba ilaalinayey dembigiisii dartii Ciidan Hubeysan , waxaana lagu eedeeyey in Taleefanka Kanada qunsuliyada uu ka maqnaa fursado uu ku taageerayo isaga oo u doodaha xuquuqda aadanaha iyo qoyskiisa sanado badan si loo xaqiijiyo sii deynta.
“Maadaama aan gargaar ka helin dawladda Kanada wakhtigii aan u baahnaa, waan aqbalay geerida,” ayuu yiri Makthal, 49 .
“Waxaan doonayaa in aan ogaado haddii xukuumada Kanada ay ogtahay in ay dayacday kiiskeyga.”
Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Chrystia Freeland, ayaa sheegay in warqad rasmi ah ay xukuumaddu soo dhaweynayso go’aanka Itoobiya ee bishii hore si ay cafis u siiso Makhtal.
Austen waxa uu sheegay in xoghayaha baarlamaanka ee Freeland Mr, Omar Alghabra, uu booqday Makhtal oo ku yaala Itoobiya, isaga oo mar kale kula kulmay Ottawa Talaadadii.
Ma uusan sheegin haddii xukuumaddu ay ka fekereyso in ay bilaabaan baaritaan lagu sameeyo kiiska Makhtal.
“Waxaan mar walba raadineynaa siyaabo lagu hormarin karo adeegyada qunsuliyada Kanada. Tani waxaa ka mid ah dhagaysiga talooyinka adeegyada qunsuliyada ee ka socda Kanadiyaanka kuwaas oo soo wajahday dhibaatooyin dibadda – maaddaama Mr. Alghabra uu maanta sameynayo – iyo sidoo kale aragtida bulshada rayidka ah, “Austen ayaa sidaas yidhi.
“Ma jiraan wax ka muhiimsan xukuumaddan marka loo eego nabadgelyada iyo ammaanka Canadianka.”
Makhtal – oo ku dhashay Ethiopia kuna soo guureen waddanka deriska ah markii uu 7 sano u haajiray Canada sannadkii 1991, wuxuu noqday muwaadin 1994 wuxuuna ku noolaa Toronto, halkaas oo uu u shaqeeyay farsamayaqaan kombuyuutar loogu talagalay CIBC. Kadib wuxuu shaqo ka helay Jabuuti isaga oo la socday shirkad dharka saaxiibka ah, waxaana si joogta ah u safray Canada iyo Afrika, ayuu yiri.
Waxa uu ku sugnaa Soomaaliya sannadkii 2006-dii markii rabshadihii caasimadda ku qasbay inuu u cararo dalka Kenya, halkaas oo lagu qabtay xuduudda on New Year’s Eve.
Wuxuu markii hore ogaaday in loo xirxiray isaga oo u shaqeynayay dhowr qof oo kale, laakiin wuxuu sheegay in uu ka walwalsanaa markii loo wareejiyay Nayroobi wuxuuna su’aalo weydiiyay wakiillo ka socda Itoobiya – dal uusan booqan tan iyo markii uu ahaa wiil.
Waxa uu ku wargaliyay shaqaalaha qunsuliyadaha Kanada ee Kenya, isaga oo booqday qolkiisa oo uu ku qoray warqad isaga oo ku hadlaya, ayuu yidhi. Laakiin ma ahan mid ku filan in looga hortago in lagu masaafuriyo Itoobiya saddex toddobaad kadib.
Makhtal ayaa sheegay in uu ku guuleystay inuu telefoonka gacanta ka qaato maxaabiista kale si uu ugu yeerto xaaskiisa iyo qareenkiisa una sheego waxa dhacaya, waxaana uu sheegay in uu si xun u garaacay markii uu markii hore diidey inuu diyaarad u raaco dalka Ethiopia.
Waxa la qabtay mudo dheer oo qarsoodi ah “xaalad argagax leh oo ka baxsan bini’aadanimada,” ayuu yiri, isaga oo ku sheegayay qolkiisa inuu qol yar oo dhulka hoostiisa ah leh dhulka oo inta badan ku qoyay. Waxa uu sheegay in uu si joogta ah u soo dhawaaday bartamihii habeenkii si uu su’aalo u waydiiyo, isagoo ku andacoonaya in mas’uuliyiintu rabeen inay u noqdaan wadashaqeyn ka dhan ah dadka jinsiga ah ee ku nool gobolka Ogaadeenya ee dalka.
Makhtal oo awoowe u ah ayaa aasaasay Jabhadda Wadaniga Xoreynta Ogaadeenya, koox ah oo loo sameeyay inay ku soo jiidato madaxbanaani, waxaana loo aqoonsan yahay urur argagixiso ah oo ay dawlada Itoobiya leedahay.
Sannadkii 2009, ka dib laba sano oo xarig ah oo lagu xukumay Itoobiya, Makhtal waxaa lagu xukumay argagaxiso xiriir la leh kooxdan – isaga oo ku eedeeyay in Makhtal iyo qoyskiisa ay mar walba beeniyeen. Dhanka kale, Kanada, xaaskiisa iyo qoyskiisa ayaa olole ku siiyay inuu sii daayo, halka qareekiisa Lorne Waldeman iyo Amnesty International ay ku celiyeen Ottawa si ay u soo faragaliyaan isaga.
Waldeman wuxuu sheegay in ra’iisal wasaaraha Justin Trudeau uu ku lug lahaa kiiska uu ahaa arrin weyn oo lagu hubinayo in la sii daayo Makhtal 18-kii Abriil. Wuxu dib ugu soo noqday Canada saddex maalmood ka dib .
“Waxaan nahay wadajir, waana inaan mar kale nolosheena ku bilownaa,” ayuu yiri Makhtal, isaga oo la hadlaya saxafiyiinta Talaadada xiga xaaskiisa, Asiso Cabdi.
“Waxaan luminay kalabar nolosheena,” ayuu yiri. “Waxaan dooneynaa in aan soo qaadno wax kasta oo ka hartay.”
