Weerarkii argagixiso ee ugu weynaa ayaa lagu qaaday Ex control Afgooye ee Soomaaliya , isla waqtigaas oo Turkigu isu diyaarinayo hawlgal militari oo ka dhaca Liibiya, isaga oo u soo jiidaya qorshayaasha baarlamaanka ee ah in ciidammo loo diro dalka isla markaana ku baaqo shir aan caadi ahayn.
Ku dhawaad boqol qof, labo ka mid ah Injineerada Turkiga, oo u badan ardayda iyo shaqaalaha amniga ayaa naftooda ku waayey weerarka.
Weerarada noocan ah, halkii laga muujin lahaa xasuuqa argaggixisannimada, inta badan waxay muujiyaan waxa ka dhacaya dusha sare. Waxay ka baxaan calaamad, waxay bixiyaan macluumaad ku saabsan cilaaqaadka.
– Xayeysiis –
Waxay muujinayaan sida halganka awoodda adduunku uu uga tarjumayo waddankaas iyo, ugu muhiimsan, nooca fariimaha loo diro iyo cidda loo dirayo.
‘Maxaan ka qabanaa Liibiya, maxaan ugu danaynaynaa Soomaaliya?’ Ayaa dhigaya ‘gudaha gudaha’ gudaha Turkiga?
Wadamada dhaafi kara cambaareynta argagixisada iyo qiimeynta dhacdooyinka guud ahaan qofna wejigiisu majiro. Kuwa ku guuldaraysta inay arkaan tan waxay dhahaan “Maxaan uga taxadaraynaa weerarada argagixiso ee ka dhaca Soomaaliya?”, Sida ay yiraahdeen: “Maxaan ka qabanaa Liibiya?”, “Muxuu ku wanaagsan yahay Turkiga?”, “Maxay tahay sababta waxay wax ka qabataa marinka argagixisada? ”iyo“ Maxay u dhisaysaa Canal Istanbul? ” Tani maahan wax la qaadan karo ama la aqbali karo kuwa dhahay “haa” wax walba.
– Xayeysiis –
U oggolow inay ku dadaalaan inay geeska ka dhigaan dhinac kasta oo dalka ka mid ah, ha ku mashquulaan sameynta wejiyada kuwa weeraraya Turkiga aag kasta oo gobolka ka tirsan. Dhanka kale, Turkiga wuxuu wadaa dagaalo aan caadi aheyn oo dhinac walba ah, oo ah silsiladda ugu ballaaran ee gobolka, waana uu sii wadi doonaa inuu sidaas sameeyo.
‘Xiriirka u gooya Turkiga ama arag sida uu u yahay weerar!’
Wadanka ugu saameynta badan Soomaaliya waa Turkiga. Tani waxay qusaysaa militariga, dhaqaalaha iyo siyaasada. Cusbitaalada iyo maalgalino kale oo bini’aadanimo oo dhinac ah, dhismaha safaarada ugu weyn iyo saldhiga milatari ee adduunka ayaa ku yaal dalkan.
Sidaa darteed, Dowladaha Isutagga Imaaraatka Carabta (UAE), Saudi Arabia iyo Masar waxay culeys xoog leh saarayaan Soomaaliya si ay “uga go’do xiriirka ay la leeyihiin Turkiga.” Dabcan, cadaadiska dhabta ah ayaa, dhankastaba, lagu dabaqay U.K.
Cadaadiska salka ku haya Imaaraatka ayaa sii xumeeyay dhawaantan, markii ay ku guuldaraysatay in ay soo saarto natiijooyin, waxay isu rogtay hanjabaado. Digniinaha siyaasadeed waxay isu rogeen cabsi-gelin iyo weerar argaggixiso.
Amiirka UAE Mohammed bin Zayed ayaa amray weerarka lagu dilay 90 ka mid ah Soomaaliya
Imaaraadku wuxuu ka dambeeyay qaraxii shalay ka dhacay Muqdisho. Tani hadda waa cad tahay. Qofka howsha u qabtay isagoo matalaya Imaaraatka, qofka gacanta ku haya taraafikada argagixisada waa dhaxal sugaha boqortooyada Mohammed bin Zayed Al Nahyan. Farahiisa ayaa dhamaantiis khariidadda argagixisada gobolka, min Syria ilaa Iraq, Libya ilaa Somalia, iyo waliba xiriirka wasakhda gobolka iyo xaaladaha dagaalada sokeeye.
Caddeymo ka tagey gaariga bamka ee ku qarxey magaalada Muqdisho ayaa noo horseedaya UAE. Xasuuq baa la horseeday raadadkuna waxay noo horseedeen Mohammed bin Zayed. Labadooduba waxay weerareen maamulka Somaliyeed waxayna isku dayeen inay weeraraan xiriirka Turkiga iyo Soomaaliya.
Imaaraadka, Sacuudiga iyo Masar ayaa cadaadis la mid ah ku saaray Suudaan. Inqilaab wuxuu ka sameeyay dalka Suudaan si uu u burburiyo xiriirka Turkiga iyo Suudaan. Heshiiska quseeya jasiiradda Suakin ee taariikhiga ah ee udhaxeysa labada dal ayaa leh mid xasaasi ah. Waxay iftiimiyeen mashruuca, waxay lacag ku shubeen askar iyo ururo gaar ah, waxayna wadada u xaariyeen inqilaab. Laakiin, midkoodna ma ahan sida ugu fudud ee odhaahda ah, “Maxaan uga danaynaynaa Soomaaliya?”
Argagixisadii Amiirku waxay ku urursan yihiin Liibiya! Xal u helida taariikh hore
Waqtiga weerarku wuxuu noo horseedayaa gunaanadyo sidoo kale.
Codsiga dowladda Liibiya, Turkiga wuxuu qorsheynayaa inuu ciidan u diro dalkan. Codbixinta qaraarka baarlamaanka ee ku saabsan Liibiya 8 – Jan-8 waxaa dib loo dhigay taariikh hore. Toddobaadka soo socda wuxuu noqon doonaa mid firfircoon marka loo eego Liibiya. Waxaan arki doonnaa dhowr tallaabo oo militari.
Imaaraadka, Masar iyo Sacuudi Carabiya waxay ku muujinayaan ururka argagixisada ah ee Khalifa Haftar hub, waxayna u dirayaan ciidan iyo ciidamada cirka si ay xukunka uga tuuraan dowladda xukunka ka heysa Libya. Kooxaha argagaxisada ah waxay ka keenayaan dalka imaaraatka Sudan iyo dalal kale Libya.
Turkiga, oo badalay khariidadda Badda Mediterranean-ka heshiiskii badda ee ay la galeen Liibiya, ayaa ka dhigaya in si aan kala go ‘lahayn loo waafajiyo heshiisyadii laga soo saaray ilaha tamarta ee hadafku yahay in aan ku daadino badda Mediterranean-ka, waxay taageero siinayaan dowladda sharciga ah ee Liibiya iyada oo leh awooddeeda oo dhan.
Turkiga ayaa ka dhigi doona inay iyagu iska bixiyaan
Turkiga wuxuu sidoo kale iskaashi la sameynayaa wadamo ay ka mid yihiin Tuuniisiya iyo Aljeeriya, oo ku yaal galbeedka Liibiya, oo laga soo qaaday lagana soo weeraray bariga. Waxay ka wada shaqeyneysaa wadamadan sidii loo xakameyn lahaa kooxaha argagixisada ah ee laga keeno wadamada sida Niger iyo Mali.
Isla mar ahaantaana Turkigu isu diyaarinayay inuu si xoog leh diiradda u saaro hanaanka loo dirayo ciidammada Liibiya, ayaa weerar xun wuxuu ka dhacay Soomaaliya. Farriin baa loo diray Soomaaliya iyo Turkiga.
Kuwa qarxiyay bamkii Soomaaliya iyo kuwii afgambiga ka sameeyay Suudaan
