GUUR AAN KA LA’AADO (1922): gabaygii

Gabayo ku saabsan guurka, iyagoo isagu jira qaar ka hadlaya dhiilrigalintiisa, qaar dardaaran u ah dhalin guurdoon ah iyo waliba qaarkale oo ka hadlaaya xaalada ka danbaysa aqalgalka, waxaynu soo qaadan qaar ka mid ah gabayda ugu aansan gayiga soomaalida misana ay tiriyeen kuwa ka mid ah foolaadkii suugaantii hore ee somalida.

GUUR AAN KA LA’AADO (1922):

Gabaygan waxa tiriyay Aw Yuusuf Maxamed Xirsi (AHN), wuxuu ku noolaan jiray jiidaha Qorraxay ee soomaali galbeed, waxuu gabaygan kula talinayaa niman dhalinyaro ah guurdoon ahaa, wuxuu timaamyaa dardaaran waayeelnimo, gabdhaha midda wacan iyo sillan, dookhiisa, damaciisa iyo dareenkiisaba gabaygan ayuu ku soo koobayaa,waxuu yidhi:

Gurey iyo Daroorow arini, waygu gabileeye
Wax i galayba waan uun galgalan, gu iyo jiilaale
Galbi-dhabadka waxa iigu wacan, hal igu gaarnaaye
Garanna wayde meeshaan qalbiga, uga gufaacoone
Guddigayga caawaba maqloo, geliya laabtiina
Oo wada guntada xaajadaa, odaygu soo guurshay
Gaashgaashka waa lagu lumaa, gole ka fuulka ahe
Ha gudoonsan waa kii caqligu, gaan kugu ahaaye
Gurri-billa ninkii doonayee, nacaya goonbaarta
Ee guur ujeedoow i maqal, waan ku garansiine
Guduud looma raacoo haween, gabalba waa cayne
Bidhaan gebi ka laalaada waa, lagu gulaalmaaye
Isu gaadhay gabadhaad tidhaa, meel unbaa go’ane
Gaboodleyda gaashidu kutaal, labada goonyoodba
Ee maradu geyngeyman tahay, guur aan ka la’aado
Ganbadh lagu fadhiistiyo midaan, gaadha fidineynin
Ganuunka iyo xeedhyaha middaan, goor Allaba dhiibin
Gadh-cadaayadii reer tolkey taan, u gogol haynin
Een geedka laga naadinayn, guur aan ka la’aado
Gaadhgaadhka awrtiyo nirgaha, geela laga reebay
Gurijoogta xoolaha midaan, goosanka u diidin
Een garanin soo dheelan ee, guriga uun joogta
Gudbantaan halkayguba galayn, guur aan ka la’aado
Allow garawo giirka iyo afka iyo, ganafka uun taageysa
Oo qoolka uun kula galdi’i, magac waxay gaadho
Gandihii miduu wada nacee, gacalka fiigaysay
Gool boodadii laga samree, goysay ubadkeeda
Intay dhiig isoo galin lahayd, guur aan ka la’aado
Geediga hayaanka ah midaan, gaadhin waligeedba
Ee gabanta loo sido sidii, goodir noo curatay
Waa geeri naagtaan ritiga, kuu gadh qabanayne
Reerkoo gawaan degay dadkoo, gibbiladii waabtay
Anoo galangalciyo oon la tuban, furayna gaadiidka
Geedaha hadii lala dhexgalo, gudimo oodeedda
Galoon badhaxa uma dhaamin karo, geedantada jaane
Guul iyo cidlay igu waddaa, goox aan yuurure’ee
Gosha laga cabsooniyo xidhkay, gooshu ka adeegi
Gaade iyo intay bahal isiin, guur aan ka la’aado
Midda gaaban ee garabkiyo, guudku wada joogo
Ee socodka uma gaatisee, gididiflaynaysa
Ee gura ma laacdee ritiga juu, ku ganacgoysa
Janbal gibin ah een golos ahayn, guur aan ka la’aado
Carmal jeer hortay guursatoo, geeda soo shidatay
0o iga gu’ wayn oo taqaan, gaadmo iyo dhuudmo
Waxay gogosha ii saxartirtoo, illaxidh goysaaba
Dhowr habayn markii lala golyoo, gaax lakala maalo
Gadaal bay lasoo bixi dabbaro, hor ugu gaarnaaye
Intay galab i aynabi lahayd, guur aan ka la’aado
Middaan cowska soo guran aqoon, garab ku boodhlayda
Galgalin jiifta bacadka uun galgalan, gu’ iyo jiilaalba
Oo golaha qoyska iyo ninkaba, leexadu is goysay
Ee giiryar baa cunay i odhan, guur aan ka la’aado
Galbashada dharaartii middaan, gaadhka iga haynin
Een garanin goortii wakhtiga, aanan gafayn reerka
Een guurahaygii milshiyin, aar gudaan ahaye
Anoo luga gorgoray taagnidii, gogosha oo laaban
Intaan ciil la gow odhan lahaa, gaada iga haysa
Amaan goor xun daydayan lahaa, guur aan ka la’aado
Maradaan u gaday khayligaan, gugakan soo iibshay
Garbasaar hadaan ugu darriyo, boqoro giirgiiran
Wal maxidhato ganaca uun banayn, guur aan ka la’aado
Galoolka iyo cowskay badhkood, guna ka gooyaane
Garba duubantaan laga dayeyn, gala in ay laabto
Waxay hooyadeed garab degtoo, la i gargaaraaba
Mar haddaan ka guurana hadday, biidna garan waydo
Gabbaad kob aan lahayn kuma gam’ee, guur aan ka la’aado
Dumaal gaban leh gaayaa tufley, waa mas geed galaye
Haddaan wiilka guulguulo, way igu guhaadoone
Waa gool dhashii haysatee, guur aan ka la’aado
Gabdhahoo ciyaar tuman raggoo, yara dul goocaaca
Golostay ujeedeen haday, guluca soo saarto
Waxay guuntu boodoo ciyaar, daba gablaysaaba
Goobtii midii lagula hadhay, geedka dhiniciisa
Garaclayda geelada irmaan, guur aan ka la’aado
Gool weyn middii loo qaliyo, gogol lasoo dhoobay
Gab hadday tidhaahdoo martidu, igu dul gowriirto
Weelkeedu tuu gorof yaheen, laguba gaaraynin
Nin guraar minkii loodhigeey, gobbi la yaabtaaye
Intaan ciil la gow odhan lahaa, guur aan ka la’aado
Talaabada midaan gaw kasiin, gooray soconayso
Oon gola baxayn oon xarago, gacanta saydhaynin
Een dumarka gaasirin giddigii, guur aan ka la’aado
Allow gaaridii loo xishiyo, gabadha loo aayo
Raaliyo garaad badan midaan, iga guhaadaynin
Adaan gacanta kuu hoorsadaye, ha i gafsiin caawa.

TALO GUUR DOON

gabaygay waxa tirshay Abwaan Maxamed Fadhin, wuxuu kaga faalloon guurka iyo qiimigiisa, wuxuu murtiyaynayaa sababaha iyo ujeediyo, wuxuuna raacraacinayaa talooyin iyo tusaalayaa,
Wuxuu yidhi

Ga’da gabayga guuroowga iyo tirinta geeraarka
Ma gorfeyninoo waayahaan waan ka gaabsadaye
Ma dhex galininoo guud ahaan gooyayoo nacaye
Ha yeeshee gibbaan maahi aan garasha dheereyne
Gal xareed sidii baan ahoon go’id ka yaabeynoo
Ga’da gabay gugeygoo yarbuu guulle ii furaye.
Galabtana waxaan doonayaa in aan ku geeraaro
Ama guurka aan kala talshaa wiilka geelle ahe.
Haddii aad go’aan qaadatoo guurba aad damacdo
Inta aadan galinbaa gudboon inaad gorfeysaaye
Ood gunteeda baartaa waxaad damacday geeloowe
Ninkii kaa gu’ weyn iyo ninkii garasha kaa dheer leh
Iyo geedka kii tagi jiriyo goobihii kulanka
Iyo kii hortaa guursadaa qeyb la galiyaaye
Oo go’aanka aad damacsantahay lala gorfeeyaaye
Anna galabtabaan soo gudbiyi garashadeydiiye
Kala garo wixii kugu gafiyo wixii gudboonkaa ah
Gabar dhawr tilmaamood ayaa sababa guurkeede
Midbaa quruxda loo guursadaa laguna goobtaaye
Midna magaca qooskey gashey guur ku mudataaye
Midna gunudda ey heysatuu kaa galaa damace
Midna waxaa gayaankaa ka dhiga garasho diimeede
Geelow si gaara u ogaw tan u gadaaleysa
Gurigaaga yey galin haddeey gabari diin beesho
Gayaankaaga maahee ka durug gabi ahaanteeda
Gaduudkeeda how arag iney guur ku mudaneyso
Garaaryihiyo laafyaha hadayin galab caraawgeeda
Codka leysku suuq galinayaa ha u galiilyoonin
Tolkeedaa ahaa geesiyaal yeyna kugu gaadin
Gammaan farasyo geelbey qabaan gariyo giir toona
Yaan lagugu soo galin haddey garasho diin weeydo
Gani lacagyo gunud howgu xilan qiimo gaar malehe
Haddey galab kastaa wiil dhashiyo gabar midkaad doonto
Misna guulle diintuu nafaray garab martoo diiddo
Marna guri qabow iyo inaad sama ku gaareyso
Geellow hasugin taa horaa looga uur go’aye
Haddaad diini guri raaxaloo aan dhib kugu gaarin
Iyo guur wanaagiisa iyo gogol macaankeeda
Iyo gibil asturan oon rag kale gaarin aragiisu
Iyo hadalka oo gaabanoon dariska gaareynin
Iyo guud wixii aad fartaba gabar adeeceysa
Oon dibada gaareyninoo joogi gurigeeda
Oo goorti aad fiirisaba garan muraadkaaga
oo gacan ku siinee haddii dhibi ku soo gaaro
Oo guulahey kaaga barin in uu ku guuleeyo
Oo aan maseyr galin haddii guurka aad badiso
Oo goor walbaba raali ku ah guulle wuxuu keeno
Oo aan ganbiyo kala jecleyn gani midkaad siiso
Oon biilki wuu go’ay laheyn amase wuu gaabtay
Oo guriga gole diin ka dhigi gibi ahaantiisa
Ku gardaadin guud ubadka oo diinta garansiini
Geellow waxaa laga helaa gabar taqaan diine
Kala garo wixii kugu gafiyo wixii gudboonkaa ah
Guri wacan gabdhiyo wiilal badan diinta garanaaya
Oo guulle tii uu nafaray goor walba u taagan
Oo goorta leylkii saqdhexe sama ku gaaraaya
Oon gama’ hameenkii aqoon gabal yar mooyaane
Oo kheyr ku guda jira iyagu goor walbood aragto
Oo maalka gacantooda galay aan gadaal marinin
Ee goobuhuu faray sharcigu ugu gargaaraaya
Oo guud qaraabada xafida oon midnaba gooynin
Oo aan macaasida dhex galin garabna aan siinin
Oo quraanka garan gabarya wiil oon ku kala gaabin
Oo heer ka gaaroo sunada goor walba ilaalsha
Oon gadanin diintoodi oon gaala raac noqonin
Oon goobti uu kheeyr ka jiro goorna laga waayin
Geellow waxaa laga helaa gabar taqaan diine
Kala garo wixii kugu gafiyo wixii gudboonkaa ah
Tusaalooyin gaagaabanbaan soo gudbinayaaye
Nuxurkooda garo geelle waad garasha dheereede
Waxaa badan gaduud miro ah oon timirta gaareyne
Gabalkooda badanina sun yahay bari ma gaartaaye
Oo aan dadkuna garan kareyn gabal yar mooyaane
Waxaa badan sun gibilkeeda sare malabka giirkiis leh
Oo gooyn naftoo idil markaad gacan la aadaaye
Waxaa badan mas iyo good markaad giirka sare eegto
Ul garuuna loo moodo iyo geel kaxeys wacane
Markaad gacan u qaadana khatari kula gudboonaane
Waxaa badan gawaan aad is oran waa xareed galahe
Markaad goobti gaartana hadhoow waa galaangaline
Waxaa badan gammaan faras ahoo guri markaad joogto
Galeyrka iyo haadda u dhigmoon cidina gaareyne
Goortii xaqiiq loo gudbiyo cadawga goobtiina
Gidaadaaya oon gara riyeed qiimaheed galine
Waxaa badan nin aad gacal u qabi gaalna kaa necebe
Oo godkaadi soo qoday misana gowrac kuu raba’e
Hashii boowdo ey kala go’dee golaha aan dhaafin
Geeley ka tahay kow markey gaarto fiidnimo’e
Subaxdiina golahey ku hari geeli oo tagaye
Libaax oo lawada garan qawida guulle ugu deeqay
Iyo guluf dawaco goorti aad sheeka soo galiso
Duur joog guruubkeeda bey wada galaayaane
Mid waliba wuxuu galena waad garan kareysaaye
Waxba hadalku yuu ila gudbine waan gunaanadiye
Tusaalooyinkaa soo gudbaye gaarya maqalkaaga
Iyo kuwaan kasoo gaabsadee aanan wali gaarin
Waxaan uga golleyahay kolley garatay geellowe
Gabar dumarna saa weeye oo gabalba waa ceyne
Nin walibana geedkuu fashuu goosan mirihiise
Inta aadan gabi dheer ka dhicin gaararka u fiirso
Oo midab inaad goobto yuu noqon go’aankaagu
Oo garo wixii kugu gafiyo wixii gudboonkaa ah.

HADUU GUUR QALBIGA KAAGA DHACO:

Waa erayadii abwaankii waynaa ee Maxammed Nuur Fadal, mid ka mid dhidabyadii calanka u siday maansada soomaalida qarnigii hore, gabaygan oo isna bulsha waynta caan ka dhex ah wuxuu ka dhashay jacayl dhalinyaranimadiisii ku habsaday, iyo wacaashii fallaadihiisa, ugu danbayna hilaadinta naalada guurka ee mida uu qalbigiisu raacay, wuxuu yidhi:-

Xasanow dhawaaq gabay haddaad iga dhaguugayso
hadduu guur qalbiga kaaga dhaco dheelin baad tahaye
dhadhan ma laha naagaa middii dhoocil noqotaaye
dhulka jiifto lama guursadiyo dhererka qaarkiise
hadday dhuubo weyd tahayna waa raaxo kaa dhimane
meesha iyo dhalaanimo middaan anigu dhowraayay
dhildhilada gacmihiyo shanshada dhumucda loo yelay
dhexda madaga dhaayaha indhaa dhaban wanaageda
dhudda qoorta iyo faayahay dhudi la soo jeedo
dhubbad qaadka timahaad haldhaa dhalinki moodayso
cirrid dhuxla iyo suuniyaa dhibic dawaadeeda
dhumbal-mada cad dhoolaa ilkuu dhayag noo dile’e
saddex dhudalay dhaclaa iyo dawali dhixir wanageda
sindi dheehan Qoolow sidii lagu dhex taalleeyay
waqfiyada gacmaa lagu dhuftee saayaq lagu dhaabay
dammideedba maantay deerays dheeg iskaga yeesho
ee ay dhabeelnimiyo qurux dhuuxa ka iftiinto
dhugta lugha iyo faayahay dhebel u sii dayso
kolkay socodka dhiif uma waddee dhebi sidii liicdo
dhega inan rag kay dhinac martaa dheelmatiin galabe
dhaqan iyo adduun lama hadheen dhogorta xoolaade
inta dahabka lacag dheertahay dumarka dhaantaaye
dhadhab igula looshiyo hurdada dhool anoo ladaye
dhuuxaga iyo feedhay dhudi ku laaqnayde
sidii malagga ruuxayga dhigay laygu kaa dherere
inkastay dhallaan yeelatiyo ubad dhawaaqaaya
dhimashada ha joogtee si kale waw dhur sugayaa
dhufsataye qalbiga maanigaa dhudi ka reebaaya.

WAA INAY:

Gabaygan waxa tirshay Axmed Maxammed Cabdalle, wuxuu ku laqimayaa astaamaha gabadha habboon ee guur loola hollan karo, dhana waa amaan ku aadan gabdhaha soomaaliyeed , wuxuu yidhi:

Dumarku waxay ku roon yihiin inay damac lahaadaane
Waa inaanay da’weynayn middaad guur u dayataaye
Dabci waa inay leedahoo waana dabartaaye
Waa inay dulqaad badan tahoo daacad kuu tahaye
Deriskeeda waa inay xaqdhawr ugu dedaashaaye
Doorkaad wax fari waa inaan lagu dadduucayne
Waa inaanay ehelka u darrayn duul xigaala ahe
Waa inaanay ubadkana dayicin dhab u daryeeshaaye
Waa inaanay kaa dudin markaad yare is diiddaane
Waa inaanay xidid kaa dacweyn doodna kuu qabine
Waa inaanay kaa digin markaad duullimaad tahaye
Waa inaanay debed meerinoo kaa dan badisaaye
Waa inaanay dibindaabyo iyo duudmarka aqoone
Waa inay dareen lexejecliyo doojin leedahaye
Waa inay diyaafadin xarrago dookh u leedahaye
Waa inay darmaan gaariyoo daran ahaataaye
Duhur iyo habeen waa inay kuu diyaar tahaye
Waa inay gacalo diirranoo debecsanaataaye
Waa inay sidii daawad geel kugu dul reentaaye
Waa inay ku deeqsiin kartaa waxadan doonayne
Waa inay doc haasaawin iyo duluc lahaataaye
Aqalkay dugsido waa inuun lagu dangiigaaye
Waa inuu ku daaraa udgoon deyrka ka horowe’
Derinteeda waa inaad tebtaa sida dalxiiskiiye
Dar ilaahay waa inaad qalbiga uga ducaysaaye.

CIDLO LAGAMA BEERMEEN:

Boqorkii jacaylka soomaaliyeed, Cilmi Ismaaciil Maxammed (Boodhari)oo isaga iyo sheekada jacaylkiisii karkaar-jabiska ahaa bulshada si wayn ugu caanbaxeen, aya wax la wariyay in labadiisii saaxiib ee ugu dhawaa ku canaanteen xaalada uu ku jiro, waxay ku tiigaaleen in waxiisu xeerarka raganimada ka baxsanyahiin liidnimo iyo nacasnimana way ku dhaliileen, waxa la kala odhan jiray Muuse iyo Tabaase, isaga oo caddaynaya yoolkiisa kama danbaysta ah wuxuu ku taagsanayaa dumarka iyo guurka isaguna aanu ladayn ilaa aqalgalkiisa. Wuxuu yidhi:

Caashaq haween waa hora Caadil soo rogaye
Sayidkii carshiga fuulay iyo Caliba soo gaadhye
Caruurtay sideen meesha iyo ciise nabigiiye
Cidla lagama Beermeen dadkoo cuuddi waaxida e
Waxa qaarba cayn looga dhigay hays cajabiyeene
Soomaalida caado xune iguma caydeene
Oo ima canaanateen sidaan cuud ka iibsadaye
Kuwii ii calaacalayey baan camal tusaalayne
Sida weelka caanaha hadii laabta loo culayo
Bal aan soo cidaadee maxaa cunaha dhaafaaya
Curuuqdiyo maxa kale dhex geli cadaha hoostooda
Ma cidaamkanaan jabinayaa cunaya dhuuxooda
Inaanse cadaydo mooyee waxaan calalsho lay diidye
Caqliga yaa ka biin tuu Illaah ku cir-cadeeyey
Cimrigayga oon jirin intii lagu cirroobaayey
Mugga inaan caddaadaan ka biqi canab daraadede
Cududuhu ma naaxaan qofkay talo ku ciirtaaye
Casharkay wadaadu qoreen cudurkan goyn waaye
Cilmi iyo daawaba doontay oo waayey cilinkiiye
Jeeroonse canabeey ku helo caafimaad dhimaye
Inaan caad noqdaa baa ka roon caawa saan ahaye
Illayn caashaq lama maydhi karo kugu cirrooloobay.

ASLI MIDABKII LEEY:

Qisadan oo lagu baran jiray dugsiga sare ee manhajkii soomaalia waxay dhex martay abwaankii waynaa ee Saahid qamaan iyo Faatin, waa sarbeebtii ku saabsanayd gabadhii soo ag martay Saahid iyo faatin iyagoo shaxaya ayuu uidhi saahid:

Gamaankiina badan Feetinoow, gabalba waa cayne
Qaarbaan garmaamada la barin, gaalibna aqoone
Qaarbaan kagoor iyo kagoor, godalka daynayne
Gabxa lagu shakaalyoow sanguhu, gaabi oradkiiye
Gacalnimo haddaad naga rabtaan, go’aha noo doorsha .

Markaas ayuu faatina godkiisii dagay, dabadeedna gabaygii qaatay isagoon ka bixin xeerkii sarbeebta ee u yaalay, wuxuu yudhi:

Hal garawsho leey Saahidoow, gobi la yeedhaaye
Waa gu’ iyo laba deyr jiroo, neefku waa gibinee
Nin gamaan yaqaanaa dhal waa, gaaso bixiyaaye
Haddii nadigu gubo neef yar, waa jaro gariiraaye
Maxaad nagu galaysaa haddaad, fuulmo garan weydey?

Halkaas waxa looga gar helay ninkii Saahid, dabadeedna Saahid waa guddoomay waxna go’aansaday inuu gabaykale u tiriyo afadii uu qabay (tii uu ka cawday) wuxuu gabaygan ugu sheegayaa dhaliilaheeda, wuxuu ku hoga-tusaalaynayaa dhaqammada ku haboon lamaanaha iyo dhaqashadooda, iyo sida guurka la iska qabtaa u dhismo.

Waxa la wariyaa in gabaygani caan ka noqday gayigii Hawd (ogaadeeniya) ee uu Saahid ku noolaa, gabdh kastaa oo gayigaas guur tanaadayna way xifdisay si ay ugu dhaqanto, waxaabu noqday gabay iyo xeerar ay ku dhaqmaan gabdhaha rab in gurigoodo guryaha kale ka billaado, waa kan gabaygii:

Afka Adari reer Ugunji iyo, nimanka Eedoole
Isahaaq irdaha Maalinguur, Edega Ceel Dhiinle
Ilig iyo Awaare iyo Jeed, aradka Buuhoodle
Oodweyne reeraha ku jira, nimanka Iidoor ah
Afarta beynujaho uumiyaha yaal, odayga Daarood ah
Intaasaan ilaalo u dhexmaray, dumarna eegaayey
Asli midabkii leeyeey haddaan, adiga kaa doortay
Oon wada anfiyey naago kale, odayna kuuraacay
Arday iyo siddii macallin baan, kuu af-barayaaye
Naahooy aan eray kuu dhigee, qaado odhaahdayda
Ma udgoona naag ina-gumeed, uudna shidan mayne
Kol haddii ay ubad yeelatana, lagaba aanyuus ye
Afka iyo ilkaha cadayga mari, oo indha kuulo
Usgag naag leh waan necebnahaye, yuusan kugu oolin
Haddii aro la guursado tolkay, waw abtiriyaaye
Abjad iyo waxay kuula iman, agabo naagoode
Afarta inqadood iyo murriyad, aqalka kuu taala
Aradbaxa asliga kuusha iyo, xidho alaabtaada
Adigoon ilwaad quruxsanayn, yaanay kuu imanin
Amin galab ah aaskoo dam’ yidhi, niman aguugaaya
Adduunyadu halkay soo martiyo, adhiga raadkiisa
Arwaaxooda way uga ba’aan, Reer Ugaas Magane
U tag oo il garo inay yihiin, awrta Bah Xawaadle

Dadka uma ekee yaan la odhan, lama aqoonaynin

Anoo maqan islaan idin martiyey, niman i aanaystay
Ha ku odhan Ilaah baa jiroo, aabahood ma hayo
Anigoon ogayn yey anfaco, igaga eed sheegan

Ul haddii aan kula dhaco adigoo, meelo ka ilduufay
Hana ooyin aaboow ha odhan, hana ugaadhoobin
Adoo uubatayn reero kale, yaanay ku ogaanin

Haddii Eebaheey kugu anfici, waa kitaab idile
Haddii aadan aqbalin waanadaa, lagu ogaysiiyey
Midkaloo Ilaah kuu idmaba, kalaba eedoownay.

INAAD GUURSATAA:

Gabaygan waxa la yidhaa maan galool, waxa tiriyay abwaankii Cabdilaahi Suldaan Timacade. Wuxuu yidhi:

Inaad guursataa maalintay kula gudboonaato,
Goortiyo alleylkii hadaad guuro bahallayso,
Sidii gaal ugaadhsiya waxaad gelida meertaaba,
Hadaad mid aan gu`geeduba badneyn garato soofkeeda,
Oo haasaawiyo kala geysataan hadalladii guurka,
Ninkii kaa gu` weyn xaajo waalagu gargaaraaye,
Waa inay guddida reer tolkaa golaha joogaane,
Waa inuu gabbaatigu baxaa xaal gobeednimo e,
Waxaad gaadhka haysaba haddii dadab laguu gooyo,
Galabtaa haduu qaaddigii meher ku gawsiiyo,
Adigoo gayaan quruxsan aroos ku soo gaadhey,
Gelbiskii waxay culimadii socodka gaabshaanba,
Guriga markaad soo gashaan bay indhaha galac ka siisaaye,
Markaad gooni noqotaan yartaad giniga moodeysay,
Ee ay gogosha kuu soo dhigtee joogto garabkaaga,
Ee aad marada gees uuga rogtee gelin ciyaarsiiso,
Wixii guunyo hore kaaga baxay waad ka gama`daaye.

HABLAHA GEESKA AFRIKA:

Maansadan caanka ah ee Hadraawi qaybo ka mid ahi dul istaagayaan muhiimada gabadha iyo guurku nolosha aadanaha ku leedahay iyo guulaha ay xanbaarsanyahiin.

Haddaan guudka laga jarin
Gudihiisa xaabkiyo
Cayayaanka laga gurin
Marwo dumar garka u xidhan
Illayn guri dugsoon ma leh.
Gaadaha habeenkii
Kelidaa galgalashiyo
Ged-geddoonka dhalisoo
Adigiyo go´aagaa
Hadba dhinac u guuroo
Barkintaad gabbood iyo
Gaashaan ka dhigataa
Haddaan guud haldhaaley
Kolba gacan la saareyn
Illayn gogoshu wehel ma leh.
Kuma galo adduunyada
Ninna goonni-socodkoo
Marwo garasho dheer baa
Ninka raga u gudinoo
Iyadaa guddoonkiyo
Gadh-hayaa naftaadiyo
Gaadiidka reerkiyo
Gurgurshaaga noqotoo
Arrin kula gorfaysee
Haddaan gaari kula jirin
Illaa noloshu guul ma leh.

QAYBTA NOLOSHA (1988):

Abwaanad Canab Guuleed Maxamed, waa gabdhaha doorkan gabya, sanadkii 1988 ayaa nin gayaankeeda ahaa haasaawe u bilaabay, guur iyo gaabsi kuu rabayba Canab waxay ahayd gabadh u foojigoon oo u dhug leh damaca inan rag. Dabadeedna waxay tirisay gabay la siiqad ah ama shabaha gabaygii Aw Yuusuf Barre (Guur aan ka la’aado, 1922), waxay dhowr qaybood u kala qaadaysaa inan rag falaadkiisa iyo dabciyadiisa kala duwan, qaar badan ragas ayay ka ducaysanayaa, midna way ku ducaysanaysaa. Waxay tidhi: