Waxay ahayd todobaadyo yar oo neefta ah ee Geeska Afrika guud ahaan, iyo gaar ahaan Soomaaliya. Heshiiska taariikhiga ah ayaa la saxiixay Soomaaliya, Eritrea iyo Itoobiya si loo dhammeeyo colaadaha ka dhexeeya iyaga. Dhinaca kale, Eritrea waxay heshiis la gashay Jabuuti. Markii ugu horreysay muddo tobanaan sano ah, waxay u muuqataa in caasimadaha gobolladu ay si daacad ah diyaar ugu yihiin inay nabadda sameeyaan, iyo in la dhiso. Laakiin inkasta oo ayan shaki ku jirin wararka wanaagsan, ma xallin doono muranka gudaha ee Soomaaliya. Toddobaadkan, mustaqbalka Soomaaliya waxa uu u muuqdaa mid aan la hubin. Taasi waa – ugu yaraan qayb ahaan – sababtoo ah waxa ay ka dhex abuurtay dhibaatada Khaliijka ee Qadar ka soo horjeeda deriskeeda. Soomaaliya waxaa loola jeedaa in ay diyaar u tahay in ay mas’uul ka noqoto amnigeeda.
Howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (AMISOM) ayaa waxaa loo xilsaaray inuu noqdo “taageerada nabadda” sanadii 2007-dii, si looga caawiyo ciidamada Soomaaliya in ay ka saaraan kooxda al-Qaacida ee al-Shabaab ee ka tirsan kooxda mucaaradka ah ee Al-Shabaab ee caasimadda Muqdisho. Hase yeeshee, lix bilood gudohood ayaa la sii balaariyey, toban sano ka dibna wali waxaa jira. Waxay hadda ka kooban tahay in ka badan 21,000 oo askari oo ka socda lix dal oo Afrikaan ah. Inkastoo ay ahayd mid aan lagama maarmaan u ah in Al Shabaab ay dib u riixdo oo ay bixiso amaan adag, haddana ma ahan heerar kasta oo loo maleyn karo in uu yahay “taageero” mar labaad.
AMISOM waxay si wax ku ool ah u bedeshay Ciidamada Qaranka Soomaaliya (SNA) si ay ula dagaallamaan Al Shabaab. Laakiin hadda, waxa ay ka hadlaysaa dib u celinta joogitaanka joogtada ah ee dalka. AMISOM waxay rabtaa inay ka baxdo kumanaan ciidan ilaa Febraayo 2019, waxaana ujeedadoodu tahay in ay dib u soo celiso dhammaan mas’uuliyadaha amniga ee SNA waxayna ka tagayaan Soomaaliya sannadka 2020 ilaa 2021. Ma jiro damaanad ah in arrintani ay sii socon doonto sidii loo qorsheeyay. Cabdullaahi Boru, oo ah falanqeeye Soomaaliyeed, ayaa u sheegay Al-Bawaba: “Inkasta oo Amisom ay sheegatay in ay ka baxday, xaaladda Geeska Afrika ayaa isbeddelay baddaha bilihii la soo dhaafay, in go’aankaas la beddelo.
Waxaan soo jeedineynaa in wax waliba la isku raacsan yahay, balse ay haystaan Itoobiya, Soomaaliya iyo Eritrea (oo lagu eedeeyey in ay taageersan yihiin Al Shabaab) dhinac ayaa saameyn weyn ku yeelan doona xaaladda ammaanka. Marka la eego heerka dhabta ah, ka bixitaanka ciidamada marka xaaladda amniga ee degaanka aan la beddelin waxay sii kordhin doontaa tirada weerarrada Al-Shabaab, iyo sidoo kale dambiyo kale oo dambiilayaal ah. “Si kastaba ha noqotee, bixitaanka AMISOM ayaa ugu dambeyntii diiday, SNA weli wakhti dheer waxay diyaar u yihiin inay qaataan waajibaadkooda.
